Mitochondriën
De krachtpatsers van onze cellen
Levensstijl heeft een grote invloed op de gezondheid van mitochondriën. Een ongezonde levensstijl, beschadigd de mitochondriën waardoor ze minder efficiënt werken en de energievoorziening van de cel als geheel wordt verstoord.
Mitochondriën zijn de energiecentrales van onze cellen en dus essentieel voor het lichaam in zijn functioneren.
Chronische stress, gebrek aan slaap en/ of lichaamsbeweging, ongezonde voeding, roken, bewerkte voeding, … schaden de gezondheid van onze mitochondriën.
We gaan er iets dieper op in & leren er in de tekst hieronder meer over. Wat zijn mitochondriën & hoe voorzien we ons lichaam van de nodige energie om goed te functioneren?
Een mitochondrion is ovaal van vorm & omsloten door twee membranen.
Volgens professor Enzo Nisoli bezit een volwassen mens meer dan 10 biljard mitochondriën, wat goed is voor 10% van zijn totale lichaamsgewicht.
Mitochondriën staan in voor het maken van energie. Het zijn onze energiefabriekjes en bepalen het lot van een cel. Zij kiezen er dus voor of een cel blijft leven of zal sterven.
Het is belangrijk om mitochondriën te beschouwen als veel meer dan een eenvoudig cel onderdeel dat de taak heeft om brandstof om te zetten in energie. Ze beschikken letterlijk over leven en dood.
Wat zijn mitochondriën?
Mitochondriën zijn bacteriën waar onze lichamen in de evolutie een synergistische samenwerking mee zijn aangegaan. Wij geven hen voeding en zij ons energie.
Het zijn de energiecentrales van onze cellen. Ze dirigeren het genetische orkest dat de snelheid bepaalt waarmee de cellen zich delen, verouderen en sterven.
Zij geven ook aan welke genen in een cel worden ingeschakeld en leveren brandstof voor de vorming van nieuwe neurale netwerken.
Kortom; goed functionerende mitochondriën leveren energie aan biljoenen cellen en ondersteunen allerlei essentiële functies in het lichaam.
DNA van mitochondriën
Het DNA in de mitochondriën is afkomstig van de geboortelijn van de moeder. Dat betekent dat de bron van energie die je leven in stand houdt, uitsluitend afkomstig is van de vrouwen in je familiestamboom.
De gezondheid van mitochondriën stimuleren via intermittent living interventies
Tijdens onze koude of hitte workshop, combineren wij 6 acute stressprikkels die in combinatie met elkaar, een ‘reset’ teweeg brengen van de mitochonders en het lichaam.
In beide workshops, wordt er gevraagd om de avond voordien te stoppen met eten en drinken, zodat je de volledige training nuchter doet. Perioden van vasten verbeteren de functie door de productie van vrije radicalen te verminderen.
door Intermittent Living interventies toe te voegen aan je levensstijl, verbeter je de gezondheid van de mitochondriën EN de kracht en weerbaarheid van je lichaam.
Waar bevinden mitochondriën zich in een cel?
Mitochondriën lijken op langwerpige korreltjes, vandaar ook de naam. Mitos & chondrin zijn afkomstig van het Griekse woord voor ‘draad’ en ‘korrel’.
Ze bevinden zich in het cytoplasma van eukaryotische cellen (m.a.w. in alle cellen van ons lichaam).
Wat is de brandstof van mitochondriën
Mitochondriën kunnen gebruik maken van zuurstof, glucose, aminozuren en vrije vetzuren als brandstof en zetten die om in ATP (energie) dmv oxidatieve fosorylering. Daarbij komen water, warmte kooldioxide en 36 ATP vrij. Dit proces noemt men ook wel het oxidatief metabolisme, omdat er zuurstof voor nodig is, op dezelfde manier als zuurstof nodig is voor verbranding.
In de mitochondriën worden suikers en vetzuren stapsgewijs afgebroken, waarbij energie vrijkomt. Suikers worden door enzymen (eiwitten) gesplitst in de kleinste uitvoering van suiker, de brandstof glucose. Met behulp van zuurstof wordt energie gemaakt uit de verbranding van glucose.
Bij ziekte, ongezonde levensstijl of het niet goed functioneren van de mitochonders en de zuurstof voorziening gaat het mitochonder over naar aerobe glucoslyse (warburg effect), waarbij het zonder zuurstof enkel glucose en glutamine kan verbranden. Hierbij komt (slechts) 2 ATP, lactaat en biomassa vrij. Kortstondig is dit geen probleem maar indien dit chronisch wordt leidt dit tot afbraak en vernieteging van mitochonders en cellen. Zo worden we ziek.
De energie of levenskracht die de mitochondriën produceren wordt opgeslagen in een chemische ‘batterij’, een uniek molecuul dat adenosinetrifosfaat (ATP) wordt genoemd.
Het energierijke ATP kan naar alle delen van de cel worden getransporteerd. Met behulp van bepaalde enzymen, kan de energie weer worden vrijgemaakt.
Naast de brandstof die ze leveren, creëren de mitochondriën ook reactieve zuurstofsoorten, beter bekend als vrije radicalen.
De functies van mitochondriën
- Leveren van energie
- Betrokken bij Apoptose
- Produceren van vrije radicalen
- Behouden van gezondheid
- Produceren warmte
Apoptose
Hippocrates was de eerste die de term ‘Apoptose’ gebruikte. De letterlijke betekenis is ‘het vallen van de blaadjes van de boom’.
Apoptose is het proces door middel waarvan cellen zichzelf vernietigen. De dood van een cel is niet enkel een negatief gegeven, het is een essentiële functie. Door dit proces kan een organisme groeien en zichzelf genezen.
De Mitochondriën bepalen of een cel blijft leven of zal sterven.
Uitgelegd in een voorbeeld:
Apoptose start reeds in de baarmoeder. Tijdens de ontwikkeling van een embryo, lijken de handen van een mens in de eerste plaats op de poten van een kikker, met vliezen tussen de vingers. De dood van de cellen van deze vliezen zorgt voor een verandering in de ledematen, zodat er individuele vingers ontstaan. Na de geboorte is apoptose de standaardprocedure van het lichaam om zich te ontdoen van overbodige cellen en ruimte te maken voor nieuwe, gezondere cellen.
Vrije Radicalen
Vrije radicalen hebben een belangrijke en gunstige uitwerking op de menselijke fysiologie. Ze spelen een sleutelrol in het reguleren van apoptose.
Hoewel de zelfmoord die cellen plegen, zoals hiervoor beschreven in het algemeen positief is, krijgt het een negatief karakter wanneer hierdoor de functie van de mitochondriën zelf wordt aangetast en de foute cellen de opdracht krijgen om te sterven.
Dit is een basale fout van het mitochondriale mechanisme die bij neurodegeneratieve aandoeningen als alzheimer, MS, Parkinson en ALS tot de dood van hersencellen leidt.
Vrije radicalen zijn chemische stoffen die oxidatieve schade veroorzaken aan weefsels en ertoe leiden dat die gaan ‘roesten’, net zoals een stuk ijzer dat aan het weer wordt blootgesteld. Hierdoor kunnen ook eiwitten, vetten en zelfs het DNA worden aangetast.
Thermogenese
Thermogenese is het proces waarbij het lichaam warmte produceert en gebruikt om de lichaamstemperatuur te reguleren. Mitochondriën spelen een belangrijke rol bij thermogenese, warmte is een “bij-product” van de oxidatieve fosforylering en daardoor de belangrijkste bron van warmteproductie in het lichaam.
Bruin vetweefsel bevat ongelofelijk veel mitochondriën. Deze vetcellen bevatten mitochondriën die gespecialiseerd zijn in het omzetten van opgeslagen vet in warmte. Dit proces wordt geactiveerd door o.a. koude temperaturen, intermittent fasting en nuchter bewegen. Door middel van thermogenese kan het lichaam de lichaamstemperatuur reguleren en een gezonde stofwisseling behouden.
mitochondriaal dNA
Het mitochondriaal DNA bestuurt de productie en het gebruik van de levensenergie. Mitochondriën bevatten circulair DNA (mtDNA) in hun structuur. Het mt-DNA bepaalt het lot van alle cellen, weefsels en organen van het lichaam, en daarmee het energetische lot van jou als levend wezen.
Circulair DNA betekent dat het DNA-molecuul van mitochondriën in een gesloten lusvormige structuur is gerangschikt. Het Circulair DNA biedt enkele voordelen voor de mitochondriën. Het maakt efficiënte replicatie en translatie mogelijk, wat belangrijk is voor de energieproductieprocessen. Bovendien is mtDNA minder gevoelig voor degradatie en mutaties in vergelijking met lineair DNA.
Mitochondriën, it's all about energy
Dr. Leo Pruimboom, grondlegger van de kPNI, heeft in 2023 als mede auteur een publicatie over mitochondriën gepubliceerd. De laatste jaren is het een hot topic geworden in de wetenschap omdat mitochonders gerelateerd zijn aan alle ziektebeelden die lifestyle gerateerd zijn zoals multiple sclerose, obesitas, diabetes type 2, chronisch vermoeidheid syndroom,…
In het artikel leggen ze ook de link met intermittent living, aangezien hormetische stress (kortstondige stress) de kwaliteit en het aantal mitochonders bevordert. (zie afbeelding pagina 18 artikel, invoegen)
Wil je hier meer over leren, lees dan alvast onderstaand artikel.
Mitochondriën herstellen
Hoe kunnen we onze mitochondriën weer in optimale conditie brengen?
Om onze mitochondriën weer in optimale conditie te brengen, is het belangrijk om de juiste voedingsstoffen aan te leveren. Glucose, vetzuren en aminozuren, aangeleverd via voedingsstoffen, spelen hierbij een cruciale rol.
Glucose: afkomstig uit koolhydraten, is een belangrijke energiebron voor de mitochondriën. Het zorgt voor een efficiënte ATP-productie en ondersteunt het goed functioneren van de cellen.
Vetzuren: verkregen uit gezonde bronnen zoals vis, noten en avocado’s, dienen als een alternatieve brandstof.
Aminozuren: de bouwstenen van eiwitten, zijn van vitaal belang voor het behoud van gezonde mitochondriën. Ze zijn betrokken bij de aanmaak van enzymen en eiwitten die essentieel zijn voor de energieproductie en andere functies van de mitochondriën.
- Vasten
- Kokosolie
- DHA
- Stressvermindering
- Meditatieoefeningen
- Affirmaties
- Lichaamsbeweging
- Suppletie
Lees hier lovende getuigenissen➭
De twee membranen
De aanwezigheid van de twee membranen stelt mitochondriën in staat om verschillende chemische reacties uit te voeren en energie efficiënt te produceren. Ze spelen een cruciale rol bij tal van processen in het lichaam, waaronder celademhaling, stofwisseling en de synthese van belangrijke moleculen.
buitenste membraan
Het buitenste membraan vormt de buitenste laag van de mitochondrie en biedt bescherming aan de interne structuur.
Het bevat poriën die de uitwisseling van moleculen en ionen reguleren tussen het cytoplasma van de cel en de binnenste compartimenten van de mitochondrie.
binnenste membraan
Het binnenste membraan is sterk geplooid en vormt talloze vouwen, genaamd cristae, die het binnenste compartiment van de mitochondrie vergroten. Dit membraan is van vitaal belang voor de energieproductie, omdat het verschillende eiwitten bevat die betrokken zijn bij de elektronentransportketen en de productie van ATP, de belangrijkste energiebron van de cel.
Vraag en antwoord
Mitochondriën gebruiken verschillende voedingsstoffen als brandstof, waaronder glucose, aminozuren en vrije vetzuren. Glucose is een belangrijke brandstof voor de energieproductie in de mitochondriën en wordt afgebroken in een proces (=glycolyse). Vervolgens wordt het omgezet in acetyl-CoA, dat de citroenzuurcyclus (ook bekend als de Krebs-cyclus) voedt. Andere voedingsstoffen, zoals vetzuren, kunnen ook worden gebruikt als brandstof voor de mitochondriën.
Mitochondriën zijn verantwoordelijk voor het genereren van ATP, één van de belangrijkste vormen van energie in onze cellen. Deze energie wordt gebruikt voor allerlei functies zoals bijvoorbeeld het behouden van de celgezondheid, ondersteunen van celgroei en deling, reguleren van de apoptose, handhaven van de lichaamstemperatuur.
Aandoeningen die ontstaan als gevolg van een disfunctie of een defect in de mitochondriën, de organellen verantwoordelijk voor de energieproductie in onze cellen. Deze ziekten kunnen het gevolg zijn van genetische mutaties in het mitochondriaal DNA (mt-DNA) of in genen die betrokken zijn bij de functie en de regulatie.
De ziekten manifesteren zich op verschillende manieren en hebben een breed scala aan symptomen. Omdat mitochondriën aanwezig zijn in bijna alle cellen van het lichaam, zijn de effecten van de ziekten divers. Ze tasten verschillende systemen aan zoals bijvoorbeeld het zenuwstelsel, de spieren, het hart, de lever en de nieren.
Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:
- extreme vermoeidheid
- spierzwakte
- problemen met de coördinatie
- epileptische aanvallen
- slecht gezichtsvermogen
- gehoorverlies
- hart- en leverproblemen
- vertraagde groei en ontwikkeling bij kinderen
Diagnose van mitochondriale ziekten is complex vanwege de diversiteit aan symptomen en de betrokkenheid van meerdere organen. Het identificeren van specifieke mutaties in het mt-DNA of andere relevante genen kan helpen bij het bevestigen van de diagnose.
Hoewel alle lichaamscellen mitochondriën bevatten, hebben cellen zoals spieren, hart en hersenen, grote aantallen mitochondriën vanwege hun hoge energiebehoeften. Deze organellen zijn essentieel voor de energievoorziening en het goed functioneren van deze weefsels.
Een goed functionerend mitochonder is van vitaal belang voor de gezondheid van de cellen en het hele lichaam. Wanneer mitochondriën niet goed werken, kan dit leiden tot oxidatieve stress, waarbij vrije radicalen worden geproduceerd die schade aanrichten aan celcomponenten, zoals eiwitten, vetten en zelfs DNA.
Oxidatieve stress is een belangrijke oorzaak van mitochondriale disfunctie en wordt geassocieerd met verschillende ziekten.
Het mitochondriale DNA (mt-DNA) is anders dan het DNA in de celkern. Het mt-DNA is circulair van vorm en bevat genen die essentieel zijn voor de werking van de mitochondriën. Het wordt via de moederlijke lijn doorgegeven, wat betekent dat de bron van energie die ons in leven houdt, afkomstig is van onze voorouders via de vrouwen in onze familiestamboom.
Om goed te functioneren en gezond te blijven, hebben mitochondriën bepaalde voedingsstoffen nodig die worden aangeleverd via ons dieet. Essentiële moleculen zoals co-enzymen, antioxidanten en andere voedingsstoffen spelen een rol bij de energieproductie en het behoud van de mitochondriale functie.
Het aantal mitochondriën varieert aanzienlijk? Over het algemeen heeft een volwassen mens naar schatting meer dan 10 biljoen mitochondriën in zijn lichaam.